Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


zondag 15 oktober 2017

Verlies voelen in al zijn facetten

Laia Jufresa - Umami




Ik ben jullie een excuus verschuldigd. Twee maanden geleden verscheen hier mijn laatste recensie, daarna bleef het stil. Maar intussen las ik wel een nieuw recensieboek, om halverwege te stoppen, opnieuw te beginnen en weer met horten en stoten verder te gaan. Tot nu toe betekende zoiets bij mij dat ik het een vreselijk boek vond, of laat ik het netjes zeggen: ik had er dan moeite mee. Umami is het allereerste boek dat ik geweldig vind en waar ik toch niet doorheen kom. En dat ligt helemaal aan mij, vandaar mijn excuses. 

Wat wil het geval? Laia Jufresa heeft in haar welhaast geniale debuut een ingewikkelde constructie gebruikt. Ze vertelt vanuit het perspectief van vijf verschillende personages, waarvan er één inmiddels is overleden. Ieder hoofdstuk is vanuit een ander perspectief gezien, drie personages vertellen in de ik-vorm, bij de andere twee personages is er een alwetende vertelinstantie. Wie er aan het woord is, mag je zelf raden. Niemand geeft enige uitleg, je moet het doen met de dingen die de vertellers denken, voelen, zeggen en waarnemen. 

Puzzel
Qua tijd loopt het boek ook erg door elkaar: ieder hoofdstuk heeft als titel een jaartal tussen 2000 en 2004 en al die jaartallen worden door elkaar heen gebruikt en komen soms ook weer terug. Ga er dus maar aan staan om uit al die fragmenten en snippers informatie een verhaallijn te destilleren. Ik houd van puzzelen en normaal gesproken zou ik deze opzet dan ook geweldig vinden. Maar helaas was het de laatste twee maanden bij mij nu even niet "normaal", op mijn werk was het zo druk dat ik dag na dag overuren draaide en ik de afgelopen weken zelden langer dan een half uur aaneengesloten kon lezen. En dat is veel te kort en fragmentarisch voor dit boek, dan raak je heel snel de draad kwijt.

Het was dus moeilijk om de rode lijn te pakken te krijgen, maar na een tweede lezing heb ik hem. Umami speelt zich af in een hofje in Mexico-city. Het hofje is tongvormig gebouwd en bestaat uit vijf woningen die ieder de naam van een van een van de smaken heeft: Zoet, Zuur, Zout, Bitter en Umami. In huize Umami woont Alfonso Semitiel, een in prekoloniale eetgewoonten gespecialiseerde antropoloog. Hij is bouwer en eigenaar van het hofje. Hij verhuurt Zout en Zoet aan Linda en Perez met hun kinderen. In het ene huis woont het gezin, in het andere hebben ze een muziekschooltje. Dan is er nog huize Zuur, waar Pina en haar vader wonen en huize Bitter waar Marina woont. 
De bewoners hebben allemaal met verlies te maken. Alfonso's vrouw overlijdt aan kanker; een van Linda's dochtertjes verdrinkt, waardoor Linda zich zo schuldig voelt dat ze in zichzelf gekeerd raakt en haar andere dochtertje Ana in feite haar moeder verliest; Pina's moeder verdwijnt plotseling en komt na lange tijd net zo onverwacht weer terug, en Marina -tot slot- raakt haar geestelijke gezondheid en haar zin in het leven kwijt.

Verlies
De overlijdens en het verdwijnen van moeder of levenslust worden niet beschreven, Jufresa beschrijft heel beeldend de gevoelens van haar personages en de manier waarop ze daarmee omgaan. Omgaan met verlies is niet iets dat zich in de zijlijn afspeelt, het is hét onderwerp van het boek. Er zit dan ook geen begin of einde aan het verhaal, la vie se continue. Door deze manier van vertellen heb je ook het idee dat je nooit het hele verhaal weet. Er blijven details ontbreken, maar dat maakt niet uit, het gaat over het gevoel dat het geheel oproept.
Daarnaast gaat het over de manier waarop de mensen met elkaar omgaan. Alle mensen zijn voorzichtig met elkaar, ze ontzien elkaar, gaan liever op in hun eigen verdriet dan dat ze anderen confronteren. Ergens in de tweede lezing viel bij mij het kwartje: deze personages zijn zo op elkaar afgestemd dat ze volledig complementair zijn. Allemaal vullen ze elkaar aan om samen één groot geheel te maken, net als bij een tong, waarvan ieder deel een andere smaak proeft en het geheel voor de totale smaaksensatie zorgt. 

Nou zou je kunnen denken dat het een triest boek is, maar dat is beslist niet het geval. Zoals we bij meer Zuid-Amerikaanse schrijvers zien sprankelt dit boek door een geweldig beeldend taalgebruik. Er zit humor in, en zon. Allesbehalve triest dus. 
Laia Jufresa (1983) heeft met Umami een geweldig mooi, gelaagd, bijzonder boek geschreven. Zoiets smaakt zeker naar meer en het is te hopen dat ze dit niveau volhoudt. Dan kan ze zich binnenkort tussen de echt grote Zuid-Amerikaanse vertellers scharen. 




GELEZEN:
titel: Umami 
auteur: Laia Jufresa 
oorspronkelijke titel: Umami 
vertaling: Heleen Oomen 
genre: roman
oorspronkelijke uitgave: 2014 
Nederlandse uitgave: 15 juni 2017 
uitgever: Atlas Contact



Geen opmerkingen: