Morgan McCarthy - Onder het water

(gerecenseerd voor Notjustanybook )
genre: roman
uitgever: Karakter
verschenen: september 2012

Korte samenvatting: Twee kinderen, Jonathan en zijn zusje Theo (Theodora), groeien op in een enorm Engels landhuis. Hun altijd dronken of zieke moeder kijkt niet naar hen om, hun vader is lang geleden buiten beeld geraakt en het huispersoneel heeft meer aandacht voor roddels dan voor de kinderen. Jonathan en Theo zijn helemaal op elkaar aangewezen. Tegen de tijd dat hun puberteit op gaat spelen, komt hun grootmoeder, Eve Anthony, bij hen wonen. Eve was in de jaren 60 en 70 een bekend Amerikaans politicus, later richtte ze een wereldwijde hotelketen op. Haar leven lijkt één grote successtory en zij zal haar kleinkinderen wel eens het juiste pad op sturen.
Bij Jonathan lijkt dat te lukken, maar voor Theo blijkt het te laat. Zij leeft steeds meer in haar eigen droomwereld, wat haar op den duur fataal wordt. Eve´s succes wordt hierdoor ruw onderbroken, zij haakt af en niet lang daarna overlijdt zij ook.
Jonathan moet nu zichzelf herdefiniëren. De enige vrouwen van betekenis die hij tot dat moment in zijn leven toeliet, waren Theo en Eve, zijn onbeantwoorde liefde voor buurmeisje Maria plus de ontelbare one-night-stands daargelaten. Intussen wordt ook steeds meer duidelijk over zijn vader en blijkt de invloed van oma Eve heel wat groter dan verwacht.

Dit debuut van de Britse Morgan McCarthy is verpletterend, precies wat er ook al op de omslag van dit boek staat.
Natuurlijk is het plot goed gelaagd en steekt het knap in elkaar, maar het is vooral het taalgebruik dat bewondering opwekt. McCarthy beschrijft minutieus de omgeving en de handelingen in een mooi en bloemrijk proza, doorspekt met metaforen. Nergens wordt dat langdradig. Pas net over de helft van de 375 pagina’s tellende roman ging ik me afvragen wanneer er nou iets zou gaan gebeuren. Tot dat moment las ik alleen nog maar beschrijvingen van een voortkabbelend leven.
Ik besloot door te lezen, niet alleen omdat de flaptekst en de titel de nodige ontwikkelingen beloofden, maar vooral omdat de beschrijvingen zo mooi en zo beeldend waren. Dat de tweede helft van het boek vervolgens meer handeling liet zien, zag ik als een cadeautje. Stel dat die handeling was uitgebleven, dan was het boek nóg de moeite waard, alleen vanwege het bijzonder mooie proza.
Ook de karakterontwikkeling is mooi uitgewerkt. Wat gebeurt er als je kinderen omringt met luxe, maar als je ze tegelijkertijd geen liefde, genegenheid, aandacht en grenzen geeft? In de huidige samenleving zie je dit vaak gebeuren, de schrijfster vergroot het probleem hier uit. Overdrijven maakt de zaak immers duidelijk.
De gevolgen blijken desastreus: als kinderen zijn Jonathan en Theo totaal op elkaar aangewezen, ze zijn ook intens met elkaar verbonden. Als jongvolwassene raakt Theo steeds dieper verward in haar psychoseachtige dromen en wanen (het lijkt een beginnende schizofrenie, maar daar laat de schrijfster zich verder niet over uit) en Jonathan kan met geen mogelijkheid zijn emoties voelen, laat staan tonen. Echte relaties durft hij niet aan te gaan. De dood van Theo voelt voor hem als een amputatie. Pas na de dood van Theo en Eve komt Jonathan tot introspectie en kan hij zijn gevoel echt toelaten.
Vertalers worden zelden genoemd. Toch wil ik hier een compliment geven aan vertaalster Hanneke van Soest. Het schitterende proza heeft ze heel mooi over weten te zetten naar het Nederlands. De keren dat in dit boek een letterlijke vertaling van het Engels naar het Nederlands aan betekenis of sfeer onder zou doen, heeft ze dit keurig aangepast. Het is alleen heel jammer dat dit bij de titel niet is gebeurd: The Other Half of Me zegt zoveel meer dan het Nederlandse Onder het water
Dit boek vraagt om meer. Het is te hopen dat Morgan McCarthy niet te erg overdonderd raakt door het succes van deze roman, of door de verwachtingen die aan een volgend boek gesteld worden. Want het zal moeilijk zijn om deze kwaliteit vol te houden of te overtreffen.