Getackeld door het leven

Neil Armfield - Holding the man

naar het gelijknamige boek van Timothy Conigrave

Neee... een boekverfilming?

Ja!! Een boekverfilming. 

Want waarom niet?

Afgelopen vrijdag was in Amsterdam de Nederlandse première van de Australische film Holding the man en ik was daarbij uitgenodigd. Stel je je daarbij maar geen rode lopers, fotografen, TV-ploegen, glitter en glamour voor, daarvoor had je vorig najaar bij de Australische première moeten zijn, of dit voorjaar in Canada of de VS. Nee, in Nederland mochten we blij zijn dat Craig Stott -die in de film John Caleo speelt- bij de première aanwezig was. Want omdat we hier de Australische filmcultuur nauwelijks kennen, was er geen pers en geen extra aandacht bij deze première. Daarom ook komt Holding the man hier niet groots in alle belangrijke cinema's, maar blijft het beperkt tot een achttal filmhuizen. Daar komt nog bij dat dit het liefdesverhaal van twee mannen is, wat een deel van het potentiële kijkerspubliek ook al kan afschrikken. Kortom: ik voorzie dat deze film niet de aandacht krijgt die hij verdient, vandaar dit filmisch uitstapje op mijn boekenblog. 

En de bron van dit alles was toch ook een boek (zie foto)? Nou dan! 

Getackeld
Boek en film vertellen het persoonlijke verhaal van Timothy (Tim) Conigrave, een Australische acteur en schrijver die op de middelbare school in Melbourne stapelverliefd wordt op schoolgenoot John Caleo, captain van het rugbyteam. We schrijven midden jaren 70, de moraal is dan al heel wat losser dan in de decennia daarvoor, maar twee jongens die smoorverliefd zijn is toch echt nog een stapje te ver. Zowel op school als thuis lopen Tim en John tegen heel wat problemen, vooroordelen en pesterijen op. 
Na de middelbare school wonen ze een tijdje samen. Dan is al duidelijk dat Tim graag experimenteert met vrije seks, terwijl John juist heel behoudend en monogaam is. Dat gaat mis, Tim breekt John's hart en gaat naar de theateropleiding in Sydney. Daar zet hij op seksueel gebied de bloemetjes buiten, waarbij hij zich maar weinig meer gelegen laat liggen aan John.
Na enkele jaren komen ze toch weer bij elkaar. John verhuist naar Sydney en trekt bij Tim in, na enige tijd -inmiddels is het midden jaren 80- blijkt dat ze allebei seropositief zijn. Ze denken aanvankelijk dat het van John komt, maar doordat wij als kijker alleen Tims escapades zien en John als bedachtzame, trouwe volger wordt geportretteerd, wordt bij ons de suggestie gewekt dat Tims promiscue gedrag de oorzaak is.
De eerste jaren van hun HIV-besmetting lijkt het allemaal nog mee te vallen, tot John ziek wordt. Doodziek. Je ziet hem hals over kop aftakelen. Intussen krijgt Tim ook wel problemen, toch lijkt het zich bij hem vooralsnog te beperken tot wat geheugenverlies en matige lichamelijke problemen. Samen vechten ze tegen de ziekte, samen steunen ze elkaar. Als dan het onafwendbare gebeurt en John overlijdt, blijkt dat er in de vijftien jaar dat hun relatie heeft geduurd in de omgeving niet echt wezenlijk iets is veranderd. In de loop der jaren hebben wederzijdse ouders hun schoonzonen voor lief genomen, maar nu John eenmaal is overleden, zet zijn familie Tim weg als een van Johns vrienden, meer niet.

Auteur Tim Conigrave overleed twee jaar na zijn partner John, enkele dagen nadat hij het manuscript van Holding the man had afgerond. Deze titel heeft hij zelf gekozen. Het is een term uit het Australische rugby, waarbij een speler een tegenspeler tackelt zonder dat deze de bal heeft. Als je dat doortrekt naar het verhaal, zou je haast denken dat Tim inderdaad een nietsvermoedende John getackeld heeft met het HIV-virus. 

Memory Lane
Als je het zo leest lijkt deze film een echte tearjerker, maar dat is beslist niet het geval. Het is ook een film met veel humor, vaak klein en verfijnd, soms ligt het er vet bovenop. En juist omdat de regisseur het verhaal zichzelf laat vertellen en niet rondstrooit met de tranentrekkende trukendoos, creëert hij een zekere distantie die bij nader inzien juist extra hard en diep binnenkomt. Het verhaal maakte bij mij geen tranen los, maar raakte me wel een stuk dieper dan de standaard huilfilms doen.
Verder klopte de film gewoon, zowel voor de jaren 70 als voor de jaren 80: de kleding, de kapsels, de muziek, de vrije seksuele moraal, de tijdsgeest en zelfs de voorbijrennende streakers. Maar het gaf me ook weer de herinnering aan de schrik, toen ik voor het eerst hoorde over AIDS en aan hoe ik besefte dat ik, wij, wie eigenlijk niet, wel enorm risicovol hadden gevreeën en geleefd in de jaren daarvoor. Alles kwam bij me terug: de vrienden en bekenden die ziek werden en overleden en de angst om zelf besmet te worden - want dat kon immers ook zonder seksueel contact. Ik ben zelf anderhalf jaar ouder dan Timothy Conigrave en ik mag dan aan de andere kant van de wereld zijn opgegroeid, maar voor mij was deze film een trip down Memory Lane. 

Is er ook nog iets minder positiefs op te merken over deze film? Wat mij betreft wel maar dat is misschien muggenzifterij. Ik heb een wat ambivalent gevoel bij losse eindjes en niet gemaakte bruggetjes. Want ik vind dat die er niet moeten zijn en tegelijkertijd vind ik ook dat een verhaal niet voor de volle 100% voorgekauwd moet worden, de fantasie en het denkvermogen van de kijker mogen best op de proef gesteld worden. Die twee meningen lijken misschien in conflict te zijn, maar bij veel films en boeken ben ik me niet eens bewust van de aanwezige losse eindjes. Met andere woorden: ze zijn er wel maar ze storen me niet.
Bij deze film stoorden ze mij soms wel. Ik wilde meer weten en tegelijkertijd vond ik dat het niet relevant was en dat ik het zelf maar in moest vullen. Voorbeeldje? Er zijn er meer, maar ik denk hierbij bijvoorbeeld aan de grote sprong die beide ouderparen maakten in de acceptatie van hun schoonzonen. In de jaren 70 werden allebei de jongens door hun schoonouders het huis uit gezet, in de jaren 80 werden ze ogenschijnlijk volkomen geaccepteerd (tot het genoemde overlijden). En tussen die twee periodes was er niets. Dat groeiproces had ik willen zien. Maar ja, denk ik dan ook weer, op die manier kun je elk zijlijntje wel opblazen. Kortom: dit zijn kleine dingen die bij mij wringen, maar precies de vinger erop leggen lukt me niet.

Verwarring
Wat voor mij deze film zo bijzonder maakt, is dat hij zijn grootste kracht te danken heeft aan de chemie tussen de twee hoofdpersonen. Man man, wat zijn die twee verliefd op elkaar. Niet dat er dat door allerlei symboliek en woorden op is geplakt, maar doordat de betrokkenheid van die twee elektrificeert. Dat zie je niet zozeer, dat voel je. Dat overtuigt zelfs zó sterk, dat ik mezelf tijdens de film betrapte op de vraag hoe dit moest overkomen op de partner van Craig, die ook in de zaal zat. Want geloof me, ik heb in mijn leven heel veel theaterstukken en enkele films gezien waarin bekenden meespeelden, zowel amateurs als profs, maar geen enkele keer was de verwarring voor mij zo groot als nu. Deze John was Craig en Craig was John, zó overtuigend speelde hij niet alleen de verliefdheid en betrokkenheid, maar ook het ziek zijn. Na afloop van de film was mijn eerste actie dan ook een extra stevige knuffel voor deze zieke zielenpoot, waarbij ik meteen even zijn nek controleerde of die enge plek er nog zat. Pas toen ik die keurige gladroze nek zag, besefte ik dat Craig John niet is. De expressieve vrolijke druktemaker als de Craig die ik ken, had qua karakter eigenlijk niet zoveel gemeen met de rustige, bedachtzame John uit de film. Om dat karakter dan toch zó overtuigend te kunnen spelen dat bekenden zich zelfs vergissen, vind ik buitengewoon knap.  

Nou rest mij nog te vertellen hoe ik op die première verzeild raakte. Normaal gesproken besteed ik hier geen woorden aan, maar nu wil ik wel kwijt dat ik samen met een hele vriendengroep was uitgenodigd door Craig Stott. Sinds kort woont hij met zijn Nederlandse partner in Amsterdam. En als ik zie wat Craig in deze film heeft neergezet, dan hoop ik alleen maar dat heel veel Nederlandse filmproducenten hem in het vizier krijgen. Craig spreekt al een aardig mondje Nederlands en dat wordt dagelijks beter. Zeker weten dat wij hier ook rollen hebben waar hij prima voor gecast kan worden. 

# De film Holding the man is behalve in acht theaters ook thuis on-demand te zien. Verder is hij sinds 1 augustus beschikbaar via Netflix.
# De gebruikte afbeelding is van een hernieuwde uitgave van het boek, dat leek me wel enigszins toepasselijk in een boekenblog. Voor de filmposter is dezelfde foto gebruikt, maar in het gebruikte formaat zou die poster hier totaal onleesbaar zijn.

GEZIEN:

titel: Holding the man

auteur: Timothy Conigrave

screenplay: Tommy Murphy

regie: Neil Armfield

hoofdrollen: Ryan Corr en Craig Stott

geproduceerd door: Screen Australia

Holding the man is te zien in filmhuizen in Amersfoort, Amsterdam, Breda, Den Haag, Hilversum, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht.