Owen Sheers - Ik zag een man
Soms tref je een boek waarvan je meteen
bij de eerste zin al weet dat er iets akeligs te gebeuren staat.
‘De
gebeurtenis die al hun levens veranderde, vond plaats op een zaterdagmiddag in
juni, vlak nadat Michael Turner – veronderstellend dat het huis van de Nelsons
leeg was – via hun achterdeur naar binnen liep.’
Zoiets zet de lezer al meteen op
scherp. Ik moet toegeven dat de meeste boeken met zo'n scherp begin me achteraf
vaak tegenvallen: ze zitten weliswaar vol spanning, maar het verhaal heeft een
diepgang die overeenkomt met de dikte van het papier waarop het gedrukt is. Gelukkig
gaat dat niet altijd op, ‘Ik zag een man’ is een geweldige uitzondering.
Deze psychologische roman heeft weliswaar veel kenmerken van een thriller, maar
uiteindelijk is het een diep ingeleefd verhaal over verlies, rouw, spijt,
verdriet en schuld. En ondanks dat de term 'pageturner' normaal gesproken
eigenlijk voor andere boekengenres wordt gebruikt, is hij ook hier van
toepassing: tijdens het lezen zat ik echt op het puntje van mijn stoel.
Je zou dit boek in tweeën kunnen delen. In
het eerste deel gaat Michael Turner naar het huis van de buren om een geleende
schroevendraaier terug te vragen. Als de achterdeur openstaat en niemand op
zijn roepen reageert, besluit hij een kijkje te nemen. Want er zal toch zeker
niets gebeurd zijn...?
Climax
Uiterst gedetailleerd beschrijft Sheers
het interieur van het huis, allerlei details voeren Michael in gedachte terug
naar zijn eigen leven. En zo komen we meer te weten over Michael Turner zelf en over zijn vrouw Caroline, die gedood is bij een drone-aanval toen zij als
journaliste in Pakistan aan het werk was. Ook de familie Nelson leren we via
deze gedachtespinsels van Michael beter kennen, evenals de manier waarop
Michael met hen bevriend is geraakt. En intussen bouwt de spanning verder op.
Je voelt dat elke volgende stap door dit huis het verhaal dichter naar een
climax brengt. Maar nee, Michael ziet eerst weer een detail waardoor hij weer
aan bepaalde dingen herinnerd wordt.
De climax komt net iets over de helft van
het boek, en ondanks dat je vanaf de eerste pagina al weet dat er iets aan zit
te komen, overvalt het je toch. Vanaf dat moment zal niets meer hetzelfde zijn.
Hier begint het tweede deel van het verhaal, verschillende mensen dragen een
geheim met zich mee. Niemand weet het van elkaar, er zijn hooguit wat
vermoedens. Hoe gaan ze daarmee om? Hoe kunnen ze leven met zulk vreselijk
geheim?
Lijntjes
Net zoals in het eerste deel de
verhaallijntjes steeds weer rondlopen en terugkeren naar de aanwezigheid van
Michael in het huis, zijn er meer rondlopende lijntjes die het verhaal bijeen
houden.
Zo is er bijvoorbeeld de Amerikaanse
militair Daniel McCullen, die op afstand de drone bestuurde die Caroline
doodde. Daniel gaat kapot onder de wetenschap wat hij heeft gedaan. Ondanks dat
hij niet kon weten dat Caroline daar was, voelt hij zich meer dan schuldig. De
situatie en het gevoel van weduwnaar Michael gaan in de loop van het verhaal
steeds meer op die van Daniel lijken, hoewel Michael dat nooit zo zal zien of toegeven.
Een ander lijntje is het schermen, de
favoriete sport van Michael. Deze verfijnde man-tegen-man techniek is exact het
tegengestelde van het werk van Daniel: op 13.000 km afstand vanuit een
controlekamer heel clean en afstandelijk vijanden doden, eventuele collateral
damage in de vorm van onschuldige slachtoffers voor lief nemend. Wat
dat betreft zet dit boek je ook nog eens aan het denken over de ethische
aspecten van moderne oorlogsvoering.
Nog zo'n rondlopend lijntje zit verscholen
in de opdracht die voor in het boek staat. Dat lijntje heeft zelfs iets weg van
het Droste-effect: uiteindelijk lijkt het of Michael zelf dit boek heeft
geschreven en zo zichzelf herhaalt.
Door al deze details wordt het een hecht
doortimmerd verhaal, zonder losse endjes. Alles heeft een betekenis. En
uiteindelijk komt het geheim ook uit, wat overigens weinig verandert aan de
situatie: alle personages zijn uiteindelijk ook allemaal verliezers.
Behalve dat Ik zag een man gewoon
een heel goed opgezet verhaal is, is ook het taalgebruik van Sheers mooi en
gevoelig. Hij schrijft poëtisch en intiem, als lezer kun je je heel goed
inleven in de gevoelens en drijfveren van de personages.
Titel
De titel van het boek is wellicht niet
meteen duidelijk. Hij komt niet direct voort uit het verhaal, maar is afgeleid
uit een versie van het gedicht Antigonish van Hugh Mearns
(1899). De eerste strofen staan vertaald in het boek maar komen daar door de
vertaling minder tot hun
recht, daarom is hier is het originele gedicht:
Yesterday, upon the stair,
I saw a man who wasn't there.
He wasn't there again today,
I wish, I wish he'd go away...
When I came home last night at three,
The man was waiting there for me
But when I looked around the hall,
I couldn't see him there at all!
Go away, go away, don't you come back any more!
Go away, go away, and please don't slam the door...
Last night I saw upon the stair,
A little man who wasn't there,
He wasn't there again today
Oh, how I wish he'd go away...
Yesterday, upon the stair,
I saw a man who wasn't there.
He wasn't there again today,
I wish, I wish he'd go away...
When I came home last night at three,
The man was waiting there for me
But when I looked around the hall,
I couldn't see him there at all!
Go away, go away, don't you come back any more!
Go away, go away, and please don't slam the door...
Last night I saw upon the stair,
A little man who wasn't there,
He wasn't there again today
Oh, how I wish he'd go away...
GELEZEN:
titel: Ik zag
een man
oorspronkelijke
titel: I saw a man
vertaling: Inge
de Heer
genre: roman
verschenen in
de UK: juni 2015
verschenen in
Nederland: september 2015
uitgever: Ambo|Anthos
Dit boek las ik
in het kader van Een perfecte dag voor literatuur
Lees hier wat andere boekbloggers ervan vonden
3 opmerkingen:
Inderdaad leuk hoe je beide een andere verwijzing kan zien :)
Hi Jenny, ik copy-paste hier even het berichtje dat ik achterliet op jouw pagina http://jennysbookcase.com/2016/01/15/owen-sheers-ik-zag-een-man/, anders hangt jouw antwoord hier zo in de lucht. ;)
"He wat grappig dat wij allebei een andere link naar de titel vonden. Nu vraag ik mezelf af of er misschien nog meer links in staan, waar we overheen hebben gelezen. Want dat heb ik dus bij jouw link ook gedaan."
Mooi.
Een reactie posten