Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


woensdag 30 december 2015

Bewondering of verwondering, een groot verschil

Colm Tóibín - Nora








Al bij de aankondiging van Nora besefte ik dat er iets aan de hand was. Het leesfragment dat ik kreeg toegestuurd, dat kon toch niet waar zijn? Het las als een schoolopstel zo saai, qua taalgebruik zat er kraak noch smaak aan. Dat was mijn eerste indruk en ik kon het niet geloven. Want Colm Tóibín, dat is toch een gevierd en gelauwerd schrijver? Ik had er nog nooit iets van gelezen, maar ik meende me te herinneren óver hem wel iets gelezen te hebben in de trant van "de beste schrijver die Ierland heeft voortgebracht sinds James Joyce". Nee, zo iemand kan niet zo saai en schools schrijven, dan moet het zeker aan de vertaling liggen. Maar die vertaalster, Anneke Blok, bleek toen ik haar googlede ook niet de eerste de beste te zijn. Al googlend ontdekte ik ook de eerste pagina's van het boek in het Engels. En inderdaad, Anneke Blok had prima werk geleverd. Niet alleen de tekst zelf, maar ook alles wat de tekst bij mij opriep heeft ze uitstekend vertaald. 
Toen was mijn belangstelling pas echt gewekt, want er moest íets in dat boek zijn waardoor het wel bijzonder was. Want: Colm Tóibín. Dus: Kwalitatief Uitstekend. Als ik me tenminste kon verlaten op alles wat er in de loop der jaren door niet de minsten onder de literatuurkenners over deze man geschreven was. 
Ik schreef me in voor dit boek, al was het alleen maar omdat mijn nieuwsgierigheid gewekt was. 

Een eerste blik in het boek gaf wat verlichting. Want letter voor letter was dit dezelfde tekst als het mij toegestuurde leesfragment, alleen de opmaak was anders. Veel meer wit op de bladspiegel bracht rust, waardoor ik niet op de schoolse voorleesmanier alle zinnen achter elkaar in mijn hoofd opdreunde. Automatisch zwakte ik ook het leestempo af, waardoor de tekst als vanzelf levendiger werd. Het was nog steeds niet super, maar het ging.

En toen
Dat duurde maar even. Op pagina 37 besefte ik al dat zinnen wel heel vaak beginnen met "Toen...", "En toen...", "En toen...".
Op pagina 38 viel me op dat ook hier weer veel zinnen op dezelfde manier begonnen: "Ze waren stilletjes geworden...", "Ze vroeg zich af...", "Ze zette een kop thee...", "Ze zette de radio aan...", "Toen ze naar boven ging...", "Ze stond even naar ze te kijken...", "Ze liep ernaartoe...", "Ze keek er even naar...", "Ze zette de tv weer uit.", "Ze dacht aan...", "Ze kon zich niet herinneren...".
Schrik niet, deze fragmenten staan bij elkaar op een halve(!) pagina, het gaat dus maar door, achter elkaar. 


Naarmate ik verder las, steeg mijn ergernis over het taalgebruik. Ik hou juist van eloquente fijnschrijvers die ragfijn geciseleerde beelden neerzetten, bevlogen schrijvers die precies het juiste woord kiezend kunnen beeldhouwen met taal. Niets daarvan bij Tóibín.
Ik hou ook van schrijvers die rauw en dicht op de huid kunnen schrijven, schrijvers die je met de neus op het leven drukken, schrijvers van teksten die zonder dat je het merkt onder je huid kruipen. Niets daarvan bij Tóibin.
Of nee, wacht. Dat laatste, dat zit er misschien toch wel in. 

Want gaandeweg viel me nog iets meer op aan dit boek: ik bleef het lezen. Nou zou het kunnen zijn dat de plot me bijzonder boeit, daarmee kan ik me over mijn weerstand tegen het taalgebruik heenzetten. Maar dat is het niet. Het verhaal is uiterst traag. Het gaat over Nora Webster, die op vrij jonge leeftijd weduwe is geworden. Met haar vier opgroeiende kinderen moet ze zich zien te redden in een Iers provinciestadje aan het eind van de jaren 60 van de vorige eeuw. Het verhaal beslaat de eerste drie jaar na het overlijden van haar man, Maurice Webster, en eigenlijk gebeurt er niks. Het leven kabbelt verder, met op de achtergrond de onlusten in Noord-Ierland en de eerste landing op de maan, waartussen schoorvoetend af en toe de eerste veranderingen op sociaal, politiek en religieus gebied hun neus om de deur steken. Het boek is gebaseerd op de geschiedenis van Tóibíns moeder, hij speelt zelf ook een rol in het verhaal als de stotterende zoon Donal. 

Ontwikkeling
Al lezend besefte ik plotseling dat ik op een heel langzame en natuurlijke manier meegroeide in de rouwverwerking van Nora, en in de manier waarop zij stapje voor stapje zichzelf steeds meer 'opnieuw uitvindt'. Tóibín geeft je een heel gedetailleerde blik in de zielenroerselen van Nora, daardoor groei je als het ware met haar mee. En dat vind ik dan wel weer heel knap, hoe je zulke ontwikkelingen zó ongemerkt kunt beschrijven, dat je als lezer opeens met een schok beseft dat de hoofdpersoon inmiddels al een hele weg heeft afgelegd in haar ontwikkeling. 
Op het omslag van het boek staat een treffend citaat uit dagblad Trouw: "Een schrijver die je ongemerkt diep weet te raken". Is dat het? Is dat de reden waarom ik dit boek wel in korte tijd achter elkaar uitlas? Want er móet een reden zijn waarom ik het uiteindelijk niet halverwege heb weggelegd. Maar welke? Ik weet het niet, maar het boek heeft dus wel iets bijzonders.

Maar rechtvaardigt dat alle ophef over dit boek? Het heeft inmiddels al de Hawthornden Prize 2015 gewonnen en alles wat ik er in de pers over vond is alleen maar lovend. 

Ik vraag me oprecht af of ik de enige ben die die ophef niet begrijpt. Inmiddels heb ik nog wat verder speurwerk verricht en ontdekte ik dat de schrijfwijze en verteltrant die in Nora zijn gebruikt eigen zijn aan Tóibín. En dan wordt mijn verwondering alleen nog maar groter. Drie nominaties voor de Booker Prize, verschillende literaire prijzen waaronder de International IMPAC Dublin Literary Award, een schare aan lezers en bewonderaars en ik begrijp het maar niet. Misschien is dat een kwestie van smaak?

Nora is een boek dat me aan het denken zet over hoe ik naar een boek kijk en wat ik ervan verwacht. Het is een boek dat me vol verwondering achterlaat.
Eerlijk gezegd lees ik liever een boek dat me aan het denken zet over de inhoud en dat me vol bewondering achterlaat. 




GELEZEN:
titel: Nora
oorspronkelijke titel: Nora Webster
auteur: Colm Tóibín
vertaling: Anneke Bok
genre: roman
verschenen in de UK: oktober 2014
verschenen in Nederland:november 2015
uitgever: De Geus


Dit boek las ik in het kader van Een perfecte dag voor literatuur
Lees hier wat andere boekbloggers ervan vonden

2 opmerkingen:

Charlotte zei

Hallo Manjo, ik ben het helemaal met je eens, maar zo moi verwoorden kan ik het niet. Ik vergeleek Nora met de boeken van Maeve Binchy en Rosamunda Pilcher want zij zijn lectuur en dat zou dit niet zijn. Ik las het boek dus als feelgoodroman en kom dan op een beoordeling. Mooie blog. Goed 2016.

Manjo van Boxtel zei

Dank je, Charlotte, en voor jou ook de beste wensen en heel veel mooie boeken voor 2016.
Als dit een feelgoodroman was geweest, had ik er heel anders op gereageerd. Dan was ik er ook met een andere verwachting aan begonnen. En dan had ik het misschien wel een heel goede feelgoodroman gevonden.