Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


zondag 11 oktober 2015

Verborgen pareltje in boekenland


Het Damesleesmuseum, literatuur op de lange termijn








DIE GEUR! Op het moment dat de deur van de benedenzaal voor ons opengaat weet ik het: zo ruikt mijn Walhalla! Nou, vooruit, versgebakken brood maakt ook een goede kans, maar wat ik nu ruik is een van de lekkerste geuren die ik ken: heel oud papier, inkt en stof. "Boekenwurmenlucht",  noemde een vriendin dat ooit. 
Wat ik hier nu ruik geeft me visioenen van vroeger. Opgekruld in een stoel naast de kachel. Boek op schoot, theepot onder handbereik en zonder dat ik het weet is er opeens een dag voorbij. Of misschien wel een week. En zonder uit mijn stoel te komen heb ik bergen beklommen, werelden veroverd, de mooiste steden bezocht, interessante mensen ontmoet, diepe emoties gevoeld en vooral: gelezen.

Samen met JennyJohannaYolanda en Charlotte van boekbloggersclub Een perfecte dag voor literatuur ben ik op bezoek in het Damesleesmuseum in Den Haag. Tot voor kort had ik hier nog nooit van gehoord, toevallig werden wij er op gewezen toen we naar een expositie in het Letterkundig museum wilden gaan (daarover binnenkort meer). Maar wat een pareltje is dit, wat een ontdekking! Echt, wie van lezen houdt moet hier beslist ooit een kijkje gaan nemen. 

Bibliotheek
Het Damesleesmuseum is meer een bibliotheek dan een museum, maar toen het in 1894 werd opgericht, was een museum niet alleen een instituut om dingen te bewaren, maar ook om er actief mee bezig te zijn. "Jongedames wilden in die tijd ook graag goede boeken lezen. Er was geen openbare bibliotheek. Er waren wel leesgenootschappen, maar die waren alleen toegankelijk voor mannen. En in particuliere bibliotheken waren mannen ook de baas, zij bepaalden welke boeken geschikt zouden zijn voor hun vrouw of dochters. Dus richtten de dames een vereniging op. Ze betaalden een contributie van ƒ 3,-- per maand, daarvoor werden boeken gekocht." Aan het woord is Alice van Breen, een van de drie bibliothecarissen van het Damesleesmuseum. 

Ze legt uit hoe het de vereniging in de beginjaren verging, hoe het ledental en de collectie zich steeds verder uitbreidden en de huisvesting evenredig meegroeide. 
"Hier is een foto uit 1905, toen konden de dames zich al personeel veroorloven, zoals een huishoudster en "the groom" die de fietsen voor de dames achterom in de tuin zette en die ook bestelde boeken rondbracht." De club werd groter en het karakter veranderde, het werd een damessociëteit waar men dagelijks uitgebreid kon lunchen en waar bridgedrives werden gehouden. Het Damesleesmuseum groeide en groeide en ging zelfs echt op sjiek toen het een pand op de Lange Vijverberg betrok, aan de Hofvijver.

Mannen
In de oorlog confisqueerden de Duitsers het pand en de collectie raakte verspreid. Dankzij het stempel voorin elk boek kwamen na de oorlog veel boeken terug, zelfs vanuit Rusland, desondanks is er toch een deel verloren gegaan. Sinds de jaren 50 van de vorige eeuw is het museum in het huidige pand gevestigd, aan het Nassauplein. En hoewel het nog steeds Damesleesmuseum heet en het merendeel van de leden ook vrouw is, worden mannen niet meer geweerd. "Inhoudelijk hebben wij ook geen speciale vrouwenboeken. We hebben gewoon goede boeken."

"Verder zijn wij er heel erg trots op dat we geen cent subsidie krijgen", vult onze gastvrouw aan. "Het hele museum bekostigen wij uit de verhuur van de bovenste verdieping van dit pand, de contributies van de leden en de giften. Nieuwe leden zijn uiteraard altijd welkom! Verder werken we hier uitsluitend met vrijwilligers, op dit moment zijn dat er tachtig." 

Selectie
Zoveel? Ja. De meesten werken in een van de commissies. Zo is er een uitleencommissie, een kaftcommissie, een restauratiecommissie, een kastcommissie die voor onderhoud en uitbreiding van de boekenkasten zorgt enzovoorts. De aankoop van de boeken is werk voor de drie bibliothecarissen. Zij maken maandelijks een selectie uit alle nieuw uitgebrachte boeken, waarbij ze zich baseren op recensies uit kwaliteitskranten. "Je vindt bij ons geen kook- of tuinboeken, geen jeugdboeken, geen eendagsvliegen, geen actualiteiten die over vijf jaar door iedereen vergeten zijn. Tegenwoordig kopen we ook geen poëzie meer, daar is te weinig vraag naar. Wat we wel kopen zijn boeken waarvan wij denken dat ze een blijvende meerwaarde hebben. Qua genre zijn het meestal romans, (auto)biografieën en essays."
De voorselectie van de bibliothecarissen gaat naar de leescommissie. Vijfentwintig vrijwilligers lezen en beoordelen de boeken, waarna er maandelijks tien net uitgebrachte Nederlandse-, tien Engelse-, en vijf Franse- en Duitse boeken worden aangekocht. Van heel veel boeken heeft het museum dus een eerste druk.

Wat heel bijzonder is, is de manier van catalogiseren. Ooit begon het met het nummeren van de boeken. De eerste aankoop was nummer 1, de tweede nummer 2, enz. Daarnaast was de aanduiding A voor Nederlands, B voor Frans -toentertijd de taal die alle voorname families spraken, C voor Engels en D voor Duits. Aangezien er maar zelden boeken worden afgeschreven en de collectie alleen maar groeit, krijgt de nieuwste Nederlandstalige aankoop van deze maand A12507.
Zo, toe maar. Hoeveel boeken zijn er nu dan in totaal? Een exact aantal horen we niet, maar toen twee jaar geleden de administratie gedigitaliseerd werd, zijn de dames een jaar bezig geweest om 33.000 barcodestickers in de boeken te plakken. 
Op chronologische nummering staan de boeken ook in de kasten. Met enige kennis van literatuurgeschiedenis, of anders met een goede kaartenbak -tegenwoordig met de computer- is op deze manier toch vrij snel een bepaald boek te vinden.

Sprakeloos
Worden alle oude boeken bewaard? En ook nog gelezen? Ongelovig kijken wij elkaar aan. Echt? 
Alice van Breen neemt ons mee naar beneden, waar de oudste boeken bewaard worden. En dáár, in die kamer, vinden wij ons Walhalla. Die geur! Die boeken! Langs alle wanden vind je ze in dubbele rijen in de diepe kasten, midden in de kamer staan ook nog twee helemaal gevulde dubbelzijdige kasten. Alle boeken zijn gestoken in bruin kaftpapier, waarop met pen en inkt de gegevens staan vermeld. Nee, witte handschoentjes zijn hier niet nodig. Je mag gewoon een boek uit de kast pakken en doorbladeren. Sterker nog: als je lid bent van het museum, mag je dit boek drie weken mee naar huis nemen. We zijn sprakeloos. Yolanda neemt heel voorzichtig een boek van Henriëtte Roland Holst ter hand. "Waar je maar heel erg blij van kan worden", stamelt ze. "Hier ben ik op afgestudeerd."



Nassauplein 15, 2585 EB Den Haag
Lid worden kost € 40,-- per jaar
Een rondleiding op afspraak kost, inclusief koffie of thee, € 5,-- per persoon

2 opmerkingen:

Lalagè zei

Geweldig :) Jammer dat ik niet op twee plekken tegelijk kon zijn, dus fijn dat ik via deze blog toch een beetje mee mag kijken!

Manjo van Boxtel zei

Je kunt er altijd nog zelf een kijkje gaan nemen. Het is geen openbare gelegenheid, dus neem even contact op voor een afspraak (onder het rode woord Damesleesmuseum zit een link naar de site, daar vind je verdere contactgegevens)
Het is echt de moeite waard!