Grieks drama in modern Zweeds jasje

Sigge Eklund - Het Labyrint

Tjeeeez, wat een boek. Het is een beetje als deze recensie, allebei lijken ze in het begin niet echt interessant.

Het Labyrint heeft alles van een klassieke whodunit en laat dat nou net het genre zijn waarin ik eigenlijk helemaal niet geïnteresseerd ben. Maar ja, als een boek door de ballotage van EPDVL komt, moet er toch minstens iets literairs in terug te vinden zijn.
Deze overtuiging, plus het feit dat ik een recensie had toegezegd én het feit dat ik over het algemeen erg plichtsgetrouw ben wat betreft het nakomen van afspraken, haalden mij over de streep om het boek uit te lezen. Want in het begin was het eigenlijk helemaal niet interessant. 

Een meisje verdwijnt, zowel haar ouders Åsa en Martin als de politie zoeken zich suf, er zijn wat intriges en ik -de lezer dus- word geacht alles op een rijtje te zetten om me dan toch op het einde te laten overtroeven door het plot. Zo kwam het op mij over.
Nog 12 van die verhalen erbij en doe ze dan allemaal samen in een dozijn. Inpakken hoeft niet. En ach, hou ze ook maar, want ik hoef ze eigenlijk niet. Ik ga wel iets anders lezen. 

Ik was laat met het lezen van dit boek. Andere besoignes, misverstand, ziekte en opeens was daar de publicatiedatum. Ik wist dat ik het niet zou halen. Twee dagen geleden nog zat mijn hoofd zó dicht, dat elke gelezen zin ongemerkt door een achterdeurtje weer mijn brein uitgleed. Ik was blij dat ik een excuus kon formuleren, om vervolgens weer tussen koortsflarden door verder te strompelen door die 'vervelende whodunit'. De vraag waarom dit door de ballotage van EPDVL kwam, vond ik eerlijk gezegd intrigerender dan het plot. Pas in het tweede hoofdstuk over Åsa -lieve, radeloze Åsa- brak er iets bij mij open. Een schrijver die zó dicht op de gevoelens van deze wanhopige moeder kon komen, die móest meer in zijn mars hebben. Waarom schreef hij alleen haar verhaal zo invoelend en dicht op de huid? Waarom bleef Åsa's man Martin zo'n houten klaas? Waarom kwamen andere personages ook niet goed uit de verf? 

Inmiddels was het maandagavond, alle andere bloggers hadden hun bijdrage al gepost. De eerste vier blogposts heb ik gelezen, toen besloot ik dat ik mezelf niet verder wilde laten beïnvloeden door de mening van anderen.
Ik had haast. Terwijl ik nog midden in het verhaal aan het lezen was, ging ik ook al op zoek naar een toepasselijke blogvorm. Concentreren was moeilijk, met een hoofd dat nog steeds vol watten leek te zitten. Ik besloot een eerste blogopzet te maken. Het kreeg de vorm van een brief. Ik schreef mezelf in de rol van een redacteur bij Eklunds uitgever. "Beste Sigge", begon ik. Ik prees hem de hemel in voor de beschrijving van Åsa's zielenroerselen. Zou hij zijn manuscript niet kunnen herschrijven, waarbij hij ook zo dicht op de huid van de andere personages kroop? En mijn grootste bezwaar, de vorm van een whodunit, zou hij daar niks aan kunnen doen? Want de speculaties waar het verdwenen meisje was gebleven en wie de hand had in haar verdwijning overschaduwden mijn leesplezier. "Laat haar gewoon verongelukken op die derde mei, maak het eventueel zo dat pa haar overreed toen hij zijn auto in de garage zette of zo. Dan blijft er toch reden voor dat enorme schuldgevoel waar de mensen mee rondlopen, maar ben je van dat overbodige gespeculeer af." Zoiets stelde ik voor.

Vandaag las ik verder en pagina na pagina bladderde mijn blogbijdrage verder af. Ik las hoe Martin eindelijk tegen zijn ware ik aanliep en zie, hij kwam net zo goed uit de verf als zijn vrouw. Het oppervlakkige was geen gebrek van de schrijver, het was een stijlfiguur! En ook de whodunit bleek helemaal niet van toepassing te zijn. Naarmate het verhaal vordert ontdek je ook steeds meer lijntjes tussen de personages, zo begrijp je ook steeds beter waarom mensen doen wat ze doen.
Terugkijkend kan ik zeggen dat ik de moderne Zweedse versie van een klassiek Grieks drama heb gelezen. Een verhaal waarin vooraf al vastligt dat iedereen aan het kortste eind trekt. Een verhaal dat geen winnaars kent. Een verhaal ook dat uitgaat van het noodlot. Ieders lot ligt al vast, en hoe harder je je best doet om het tij te keren, hoe meer je het tegendeel bereikt.

En dan die vorm, dat moeilijke verspringen in tijd, het had allemaal een functie. Want niet alleen gaat het boek over een echt labyrint en gedragen de personages zich alsof ze zelf in een labyrint zitten, ook de lezer wordt door deze vorm een labyrint ingestuurd. Doodlopende wegen, herhalingen, omdraaien en teruglopen. Steeds opnieuw, net zolang tot je een uitgang vindt. Of niet.   

Ik zou eigenlijk opnieuw een brief aan Sigge Eklund moeten schrijven. een brief waarin ik een diepe buiging voor hem maak. Het enige minpuntje dat ik nog kan vinden (als ik het zo mag noemen) is dat ik me afvraag of hij wel het juiste publiek zal bereiken. Literatuurliefhebbers laten zich afschrikken door het popi-jasje van dit boek, liefhebbers van al dan niet literaire thrillers doorgronden misschien niet de gelaagdheid. Maar who cares? Ik heb een prima leeservaring achter de rug en wie er meer over wil weten leest het boek zelf maar. 

GELEZEN:

titel: Het Labyrint

auteur: Sigge Eklund

genre: roman

verschenen: september 2014 
uitgever: Meridiaan Uitgevers

Dit boek las ik in het kader van Een perfecte dag voor literatuur

Lees hier wat andere boekbloggers ervan vonden

Aanvulling

Dit blijkt nu echt zo'n boek te zijn waarvan ik spijt heb dat ik het niet eerder heb gelezen zodat het had kunnen bezinken. Gisteravond tikte ik mijn blogbericht, kort nadat ik het boek uit had. Maar met een nachtje slaap erover is er meer afstand. Ik merk dat dat me meer overzicht geeft. Na de publicatie heb ik gisteren de tekst op kleine punten al veranderd. Nu wilde ik de tekst verder veranderen, maar ik besef dat de eerste lezers dat missen. Daarom deze aanvulling. 

Ik besefte ineens dat in het hele boek de schrijver ons wil laten meevoelen wat de personages voelen. Dat doet hij niet alleen door het verhaal de vorm van een labyrint te geven. Door onopvallende stijlmiddelen voel je ook echt de pijn, de radeloosheid en de angst van Åsa. Door de manier waarop Martin wordt beschreven, ervaar je de afstandelijkheid die hij zichzelf heeft opgelegd na het overlijden van zijn broer. Naarmate zijn beschrijving verandert, voel je zelf ook zijn strijd om uit die rol te stappen, om die afstand tot zijn geliefden te verkleinen. Door met dezelfde achteloosheid waarin iemand een steen verplaatst, deze handeling te beschrijven, maak je het een verwaarloosbaar achteloze handeling. Eklund maakt van het verhaal de vorm en van de vorm het verhaal.
Ervaar het zelf zou ik zeggen. Je weet nu in ieder geval dat er in dit boek veel meer aan de hand is dan alleen een verhaal over een verloren dochter.