Ik blog nooit in opdracht, maar wel op verzoek. De meeste boeken die ik hier bespreek heb ik met zo'n verzoek gekregen van de uitgevers. Dat betekent niet dat
zij -of wie dan ook- enige invloed kunnen uitoefenen op de inhoud van dit blog. Ik blog gewoon zoals ik er zelf over denk.

Reacties? Graag! Ik stel het zeker op prijs als mensen de moeite nemen om te reageren.
Heb jij ook een weblog over boeken? Ik ben nieuwsgierig, dus laat gerust een linkje achter in jouw reactie.


zondag 30 maart 2014

Bouquetreeks? Maar dan wel het best geschreven verhaal ooit!

Julie Berry - Wat ik weet

oorspronkelijke titel: All the truth that's in me
genre: Young Adult Literature
verschenen: september 2013 (USA)
maart 2014 (NL)
vertaling: Jenny de Jonge
uitgever: Gottmer

Korte samenvatting op het achterplat:
Na twee jaar spoorloos te zijn geweest, keert Judith terug naar Roswell Station. Beschadigd als ze is kan ze niemand vertellen wat zij heeft doorstaan. De mensen in het broeierige kolonistenstadje – onder wie haar eigen moeder – lijken trouwens niet eens te wíllen horen wat er met haar is gebeurd. Opgesloten in haar stilte en door iedereen gemeden, leeft Judith haar treurige leven, terwijl ze haar zielenroerselen in een interne monoloog toevertrouwt aan haar onbereikbare jeugdliefde Lucas. Dan breekt het onvermijdelijke moment aan waarop Judith besluit voor zichzelf op te komen en de waarheid boven tafel te krijgen.

Op de website vult de uitgever dit aan met: 'Wat ik weet' is een echte pageturner, maar dan wel een die alle ruimte biedt aan prachtig, verstild proza. Het mysterie van Judiths verdwijning ontrafelt zich op ingenieuze wijze, terwijl de lezer ondertussen wordt meegesleept in een liefdesverklaring die zijn weerga niet kent. Een boek om je met huid en haar aan over te geven!

Het verhaal begint alsof je door een sleutelgat kijkt: je krijgt maar weinig informatie over wat er gebeurd is, je ziet alleen dat kleine beetje dat Judith vertelt. Langzaam wordt het gezichtsveld groter en groter, tot op het laatst het hele verhaal duidelijk wordt en je al terugkijkend kunt stellen dat je sommige dingen toch verkeerd had gezien.

Het taalgebruik is echt mooi: heel verstild, haast poëtisch schept Berry de wereld van Judith. Het boek leest als een trein, in korte, heel korte hoofdstukjes die lijken alsof ze regelrecht uit Judiths gedachtewereld komen. Het verdriet is levensgroot invoelbaar, de afwijzingen daarentegen wat minder. In onze tijd en cultuur zou men anders omgaan met dergelijke slachtoffers.
De plaats en tijd waarin het verhaal zich afspeelt heeft de schrijfster bewust vaag gehouden, maar het lijkt enigszins landinwaarts in de buurt van een Amerikaans kustgebied te zijn, ergens in de 18e of 19e eeuw.

Mag ik het hierbij laten voor de mensen die zelf het boek nog willen lezen en geen spoilers wensen? Want helaas ga ik dadelijk tegen mijn principes in toch wat dingen verklappen. Dat moet wel, wil ik mijn standpunt over dit boek duidelijk maken.

Iedereen weg? Dan ga ik verder voor de achterblijvers.

Voor mij is er een vóór en een ná bij het lezen van dit boek. Vóór pagina 220 was dit een stilistisch genoegen en een verhaal vol vraagtekens die me dwongen om door te blijven lezen, de genoemde pageturner dus. Opgebouwd uit meerdere lagen zodat het ook voor volwassenen aantrekkelijk is. Het is een heel goed leesbaar en invoelbaar boek. 
Maar vanaf pagina 225 werd er opeens een nieuwe laag toegevoegd: de bouquetreeks-laag. En deze toevoeging overschaduwde wat mij betreft alles wat ik daarvoor had gelezen. Wat me daarvoor nog boeide, werd door die nieuwe laag in één klap vervlakt. Ineens was het kwartje gevallen, ineens doorzag ik het. Dit was gewoon de structuur van een driestuiversroman! Vanaf hier is het wachten op "...en ze leefden nog lang en gelukkig."
WAAROM? vraag ik me dan hardop af? Waarom? Als je zulke goede elementen bij elkaar hebt en als je zo fantastisch kunt schrijven, waarom maak je er dan een flodderromannetje van? Had er andere verhaallijnen door gegooid. Had het einde open gelaten, of had het voor mijn part slecht af laten lopen. HAD IETS GEDAAN!!! Maar had er niet een duizend-in-een-dozijn voorspelbaar boekje van gemaakt. Het feit dat het jeugdliteratuur is, doet daar niet aan af. Ook jongeren willen serieus genomen worden en zoeken diepgang, onverwachte plotwendingen en noem maar op.

Is het toeval dat ik dat ik direct na het uitlezen van dit boek in het Brabants Dagblad (22-03-2014) een artikel tegenkom van Lilian Dominicus, over het uitkomen van de 3500ste titel in de Bouquetreeks? 
En daar, onderaan in de middelste kolom staat gedefinieerd wat een 'romantisch romannetje' precies is. Die definitie slaat voor 100% op Wat ik weet.
Lees maar eens wat ik in de vergroting (onderste foto) omkaderd heb. (Klik op de foto en hij opent in een apart scherm op leesbare grootte.) 

Laten we alle elementen één voor één onder de loep nemen: 

* De held en heldin lijken voor elkaar bestemd te zijn, maar kunnen elkaar niet krijgen. Schijnbaar onoverkomelijke misverstanden zorgen ervoor dat de twee mijlenver uit elkaar worden gedreven. 
He-le-maal Judith en Lucas! Als Judith na lang en intensief zoeken niet wordt gevonden, denkt Lucas dat ze dood is en verlooft hij zich met Maria. Een verloving verbreek je niet zomaar, zeker niet in die tijd, met die conventies. Maar gelukkig gedraagt Maria zich ontrouw, waardoor Lucas haar met een schoon geweten achter zich kan laten. Vervolgens mag/kan/wil hij nog niets van Judith weten, omdat algemeen wordt aangenomen dat zij geen maagd meer is en omdat zij verminkt is waardoor ze niet meer kan praten. De dorpsbewoners behandelen Judith alsof ze achterlijk is, haar moeder sluit zich bij de heersende mores aan en negeert haar ook. Zo'n bruid is natuurlijk niks voor de meest aantrekkelijke vrijgezel van het dorp.
De problemen worden erger nadat duidelijk wordt dat Lucas' ouders niet zuiver op de graat zijn geweest. Van zijn moeder was dat al langer bekend, zij ging ervandoor met een voorbijtrekkend reiziger. Van Lucas' vader dacht iedereen dat hij overleden was, maar deze man had ooit zijn eigen dood in scène gezet, was vervolgens in de rimboe ondergedoken en kwam pas weer tevoorschijn toen het dorp in nood was, maar daarbij overleed hij wel. Niemand kon vertellen wat pa precies had gedaan en waar hij was geweest, het was alleen duidelijk dat hij iets met de verdwijning en verminking van Judith te maken had en met de dood van Judith's vriendin. Dat wreekt zich op Lucas. Hij krijgt steeds meer de verdenking over zich dat hij deel uitmaakt van een familiair opgezet bedrog.
Zo kan ik nog wel even doorgaan, maar het mag duidelijk zijn dat de misverstanden alomtegenwoordig en onoverkomelijk zijn. 

* Dat ze er beiden ongelukkig van worden, zullen ze niet willen toegeven, want er is toch helemaal niets aan deze hopeloze situatie te doen? 
Weinig aan toe te voegen. Judith had zich al helemaal geschikt in haar lot. Zij zou als slaafs sloofje voor haar moeder en jongere broer zorgen, waarbij ze Lucas helemaal uit haar systeem had gebannen. Andersom deed Lucas ook maar weinig moeite voor haar. Ook hij leek zich bij het lot neer te leggen. 

* Maar dan keren de kansen. Problemen lossen zich door een onwaarschijnlijk gunstig lot op. De man, uiteraard schatrijk en met het uiterlijk van een model, was door omstandigheden gedwongen zich als botterik te gedragen. Heimelijk hield hij al die tijd van haar, alleen bleek dat niet uit zijn gedrag. Of toch wel, maar de heldin zag het niet. 
Het zijn verschillende elementen waardoor de problemen zich tussen Judith en Lucas oplossen, die ga ik hier niet uit de doeken doen. Vervolgens komt er een liefdesverklaring op de gewraakte pagina's 220-225. Het enige dat er in dit deel van de definitie niet klopt, is het vermogen van Lucas. Hij is net ietsje minder arm dan Judith en haar familie, maar hij heeft wel genoeg om Judith te onderhouden op een manier waarop zij dat graag zou willen. 

* Hoe groot de ellende ook is, het loopt altijd goed af.
Ook dat klopt. Want als ze elkaar eenmaal hebben, moeten Judith en Lucas samen ook nog tegen de bestaande opvattingen van de dorpsgemeenschap knokken, voordat ze echt nog lang en gelukkig kunnen leven. In de 73 pagina's die daarvoor nodig zijn, worden één voor één alle vraagtekens en problemen uit de weg geruimd. Er blijft geen enkel onaf rafeltje over, alles wordt tot in het kleinste detail opgelost. Natuurlijk is Judith niet ontmaagd. Natuurlijk speelt Lucas' vader een andere rol dan dat wij de hele tijd hebben gedacht. Natuurlijk leert Judith weer voldoende goed praten om met iedereen te kunnen communiceren. Natuurlijk heeft Judith niet gezien wie haar vriendin vermoord heeft, dus hoeft ze ook niet bang te zijn dat de moordenaar haar uit de weg zal ruimen. Natuurlijk zijn heel veel dorpsgenoten minder vervelend dan gedacht. Natuurlijk krijgen de echt vervelende mensen een koekje van eigen deeg. 
En natuurlijk is het "eind goed - al goed".

Jammer. Jammer van een goed begonnen boek. Jammer ook van een schrijfster die bewijst dat ze goed en boeiend en beeldend kan schrijven. Helaas kan ik uit eigen ervaring zeggen dat goed kunnen (be)schrijven iets anders is dan het bedenken van een goed en gelaagd plot. Delen uit met name het eerste deel van het boek bewijzen dat Julie Berry dat laatste ook kan, hopelijk past ze dat de volgende keer in haar hele boek toe. 

Dit boek las ik in het kader van Een perfecte dag voor de Literatuur.
Lees hier wat andere boekbloggers ervan vonden. 

2 opmerkingen:

petepel zei

Ik kan me helemaal vinden in jouw bespreking. Ook bij mij overheerste teleurstelling gaandeweg het verhaal vorderde. De vergelijking met de bouquetreeks had ik zo snel niet gemaakt, maar is bijzonder treffend.

Manjo van Boxtel zei

Tja Peter, dat zet ons toch een beetje apart van de grootst gemene deler ;)
Want andersom kon ik me in jouw bespreking ook beter vinden dan in de loftuitingen die ik bij veel anderen las.