Er was eens... een migrant

Laïla Koubaa en Laura Janssens - Hoger dan de bergen en dieper dan de zee,

kroniek van een migrant

Een kinderboek? Ja. Of nee, misschien ook niet. De Vlaamse Laïla Koubaa is wat wij hier in Nederland ooit een 'tweede generatie allochtoon' noemden. Ofwel: haar vader kwam in 1970 vanuit Tunesië naar Frankrijk, om daar in een Noord-Franse haven te gaan werken. Hij werd verliefd op een Belgisch meisje, ze trouwden en kregen twee dochters, waarvan Laïla er één is. Ook Laïla trouwde en kreeg kinderen. In dit boek vertelt haar vader aan de kinderen van Laïla over zijn land. Hij vertelt waarom hij eerst naar Frankrijk en later naar België ging, wat er allemaal gebeurde, hoe de maatschappij toen was en hoe hij dat allemaal heeft ervaren. Dat alles doorspekt hij met Noord-Afrikaanse verhalen. Laïla Koubaa schreef de tekst, Laura Janssens tekende het verhaal op als een soort stripverhaal. De uitgever noemt het een beeldroman. 

Je kunt het boek als een kinderboek zien, maar tegelijkertijd is het verhaal eigenlijk ook voor volwassenen bestemd. Veel te vaak oordelen wij -volwassenen- vanuit ons eigen perspectief en onze eigen achtergrond. Op zo'n moment is het goed om het verhaal ook eens van de andere kant te horen.

Al lezende besefte ik opeens hoeveel er veranderd is sinds Laïla's vader en vele andere mediterrane mannen naar onze contreien kwamen voor werk. Zoals gezegd waren het altijd mannen, hun vrouwen lieten ze thuis. Ze kwamen hier om te werken, een half jaar, een jaar. Daarna vertrokken ze weer. Ik herinner me een pension met Marokkaanse mannen in onze buurt. Iedereen was nieuwsgierig. Hoe andere mensen ermee omgingen weet ik niet, maar bij mij thuis kwamen ze af en toe op bezoek. Mijn moeder zette thee en die mannen vertelden over hun land en over hun gezin. Wij kinderen waren een en al oor, voor ons waren het echt exotische verhalen. Enkele vrouwen uit de buurt deden voor die mannen de was en kookten voor hen. Want mannen alleen, die konden toch zeker geen huishouding voeren!

Gastarbeiders, zoals wij hen toen noemden, waren in mijn ogen arm. Ze hadden geen auto, geen huis, niet eens een eigen bed. Dat laatste ontdekte ik toen ik eind jaren 70 met een vriend mee op bezoek ging in een pension met Turkse arbeiders die in ploegendienst werkten. Hun bedden besliepen ze op toerbeurt, op die manier pasten er meer mensen in één pension. Ik was ook stomverbaasd toen ik van een medestudent hoorde dat hij een kamer huurde van een Turkse huisbaas. Dat kon toch helemaal niet? Sinds wanneer hadden gastarbeiders eigen huizen? 

Wat is er sindsdien veel veranderd! Het is mooi om daar als volwassene nog eens op terug te kijken en het is al helemaal mooi als dat met zo'n bijzonder geïllustreerd verhaal kan.  

Voor kinderen vanaf een jaar of 10 is het boek ook goed te behappen. Tegelijkertijd vraag ik me af welke kinderen dit boek interessant of zelfs leuk zouden vinden en daar kom ik niet zo goed uit. Ik heb jaren in de buitenschoolse opvang gewerkt, als ik mij de kinderen die ik daar heb leren kennen voor de geest haal, vraag ik me af of het boek aan zal slaan. De gebruikte begrippen zijn soms heel specifiek Vlaams. Het onderwerp, het taalgebruik, de manier van vertellen, de vorm van het beeldverhaal en de illustraties sluiten naar mijn mening niet allemaal bij dezelfde leeftijds- en interessegroep aan. Misschien is dat wel in België het geval, maar niet in Nederland. Dat is echt jammer, want dat zou zo'n mooi boekje wel verdienen.

Wat ik in ieder geval heel goed vind van dit boekje, is dat het in deze tijd van polarisatie, van wij-zijdenken en van negativiteit weer eens een mooi, positief beeld laat zien van arbeidsmigranten. Want dat is er ook. En je hoeft er niet eens naar te zoeken, je ziet het al zodra je met een echt open blik rondkijkt. 

Hier vind je nog een interview met de schrijfster

GELEZEN:

titel: Hoger dan de bergen en dieper dan de zee

auteur: Laïla Koubaa 
illustraties: Laura Janssens 

genre: beeldroman

verschenen: 20 mei 2015

uitgever: Vrijdag