Gedichten vol associaties

Thomas Möhlmann - Waar we wonen

Genre: poëzie

Gepubliceerd: 17 oktober 2013

Uitgever: Prometheus

Mijn hemel, waar ben ik aan begonnen…

Dit is niet mijn eerste bundel, poëzie las ik altijd al, maar slechts met mondjesmaat. Ik kwam nooit veel verder dan het ervaren van sferen en indrukken, nooit verder dan het ervaren van woorden of zinnen die me op een speciale manier konden raken. Want praten over poëzie? Laat staan schrijven? Nee, dat deed ik zo min mogelijk. Want begreep ik de gelaagdheid, de betekenissen, de symboliek en de beeldspraak wel voldoende? 

En als het dan toch een keer moest, stond ik met mijn mond vol tanden. Het voelde alsof ik iets heel moeilijks uit moest leggen in een taal waarvan ik nog geen honderd woorden ken. Naast de gebeeldhouwde woorden uit de gedichten leek het alsof ik met mijn beschrijving elke nuance en elk gevoel plattrapte of uitgumde. Daarom liet ik het voor wat het was, een goed gedicht verkoopt zichzelf beter dan dat ik het ooit zou kunnen doen.

Maar goed, op speciaal verzoek heb ik me nu dan over Waar we wonen gebogen. En opnieuw ervaar ik dat gevoel van sprakeloosheid. Maar ja, daar kom ik deze keer niet mee weg. Dus doe ik een poging. Ik heb mezelf beloofd dat ik niet naar woorden wil gaan zoeken. Ik schrijf wat er nu in me opkomt en daar blijft het bij.

Waar we wonen is voor mij een loflied op de liefde (waarover later meer) en een associatieboek: zoveel gedichten of frases uit die gedichten laten me van hot naar her in mijn geheugen springen. Oude, vergeten beelden komen naar boven -ik ben en blijf tenslotte wel een echte beelddenker- maar ook flarden van eerdere gedichten. Zelfs daar waar ik geen directe associaties kan vinden, schurkt er toch net een bepaald gevoel tegen me aan, iets dat me vaag bekend voorkomt. Nee, ik heb het niet over plagiaat, verre van dat zelfs. Het gaat niet om de letterlijke tekst die er staat, het gaat over het gevoel dat die tekst oproept, dát komt me bekend voor. Dat kan door de sfeer zijn, of door het licht, of door een enkel woord. Ik kan er de vinger nog niet op leggen.

Wil je het concreter hebben? Dat gevoel ga ik hier niet de wereld inschoppen, daarvoor is het te vaag, broos en onzegbaar. Maar enkele concrete associaties kan ik wel benoemen.

-Toen ik de bundel eind oktober kreeg thuisgestuurd, sloeg ik hem willekeurig open: ‘Twee overzijden’ las ik, zomaar ergens een titel midden in de bundel. En zonder nadenken vulde ik ergens achter in mijn hoofd aan '...die elkaar vroeger schenen te vermijden, worden weer buren'. 

Daarna merkte ik pas dat Möhlmann mij weer aanvult: 'Een minuut of tien dat ik daar lag...'

Verhip. Nijhoff. De moeder de vrouw. Maar dan heel anders. Het gedicht ademt de sfeer van het bekende sonnet, maar is tegelijk totaal verschillend. Volgens de noten achter in het boek is dit gedicht niet eens opgehangen aan Nijhoffs (helaas) uitgemolken en platgewalste gedicht, maar aan De Bruggenbouwer, een foto die Oscar van Alphen in de jaren vijftig in Engeland maakte. Als ik dat lees, wil ik die foto zien en dankzij het onvolprezen wereldwijdeweb lukt dat ook nog, hiernaast zie je hem. Vervolgens spring ik verder, naar andere foto’s die deze sfeer ademen en binnen de kortste keren heb ik me helemaal weggeassocieerd van het origineel.

-Uiteindelijk, opgedragen aan de Russische dichter Boris Rizji die naar de mening van iedereen (behalve die van hemzelf) veel te vroeg uit het leven stapte. Meteen vlamde de herinnering op aan een VPRO-documentaire bij Holland Doc over deze dichter, een aantal jaren geleden. Opzoeken dus, en wederom genieten.

En zo gaat het maar door. Steeds opnieuw lees ik iets en word vervolgens meegenomen op mijn eigen gedachten en herinneringen. Een dichtbundel lezen is voor mij dus niet zomaar lezen, maar lezen, wegleggen, in laten zinken, associëren, weer lezen, opzoeken, rijpen, nadenken en zo maar door. Dat proces is nog lang niet uitgerijpt, daarom wil en kan ik er hier verder ook nog niet op ingaan.
Waar ik het tot slot nog wel over wil hebben, is het loflied op de liefde, ofwel het loflied op de muze van Mölmann. (Vergis ik me, als ik denk dat ze Sterre heet? Wat een wondermooie poëtische naam.) De hele bundel zindert van de liefde die de dichter voelt voor deze ene speciale vrouw. O, mocht ik toch ooit iemand vinden die zó mooi en zó treffend over mij en over onze relatie kon schrijven, ik zou met liefde en plezier op dat moment sterven. Iets mooiers is er in dit leven toch immers niet meer bereikbaar? ;) 

Dan is het maar gelukkig voor mij en mijn omgeving dat ik zo iemand nooit gevonden heb. Maar het brengt me wel in een weemoedige stemming.

Genoeg daarover. Terug naar de orde van de dag. Is dit boek de moeite waard? Jazeker! Zou ik de volgende keer weer een dichtbundel willen lezen? Misschien. Ik blijf het moeilijk vinden, merk dat ik me moeilijk voldoende kan concentreren en snel wegzwalk. En ook dat het me ongelooflijk veel tijd kost om alles goed in te laten zinken. Maar het blijft mooi. Ontegenzeglijk mooi. 

Ik las deze bundel in het kader van Een perfecte dag voor de literatuur.
Lees hier wat andere boekbloggers over dit boek schreven.