Eigen ervaringen kleuren een verhaal soms anders in

Ik wil nog even terug naar

Van dode mannen win je niet

van Walter van den Berg.

Dit boek was ook al onderwerp 
van een open brief die ik schreef als blogbijdrage voor
Een perfecte dag voor de literatuur.

Je leest een boek vanuit jouw eigen perspectief, altijd. Het verhaal dat jouw hoofd insluipt en zich daar vastzet, komt voor een deel van de schrijver en voor een deel van jezelf. Dat gaat zeker op voor verhalen die de emotie raken. Vorige week zag ik het nog gebeuren bij de recensies die de boekbloggers van Een perfecte dag voor de literatuur schreven
over De gestolen kinderen van Gerardo Soto y Koelemeijer. Een van de boekbloggers was zelf als kind uit Spanje geadopteerd. Zij las in het boek  ‘haar’ verhaal, waardoor het voor haar een enorm diepe lading kreeg. Ik sta er verder vanaf, ervoer het boek juist niet als emotioneel en had er graag veel meer emotie in gezien. En dat gold voor meerdere recensenten.

Gisteren was er bij VPRO Boeken een interview met Walter van den Berg, schrijver van Van dode mannen win je niet. Kijkend en luisterend wist ik meteen wat er mis was met mijn bijdrage over dit boek. Voor Een perfecte dag voor de literatuur had ik geen recensie geschreven, maar een open brief aan de auteur. Want recensies, die waren er al genoeg. En allemaal prezen ze het boek dat Walter van den Berg schreef over zijn gewelddadige stiefvader de hemel in. Hoeveel ik eigenlijk ook wilde zeggen, ik had aan al die loftuitingen weinig nieuws toe te voegen. Wat me wel opviel was dat bijna alle recensies over het boek op zich gingen, ik wilde juist eens kijken naar de weg ernaartoe. In mijn beleving moest die vreselijk moeilijk geweest zijn. Dáár wilde ik over schrijven en daarbij paste beter een open brief.

Gisteren besefte ik ineens dat ik teveel vanuit mijn eigen beleving, ervaring, achtergrond en interpretatie heb gedacht. In feite schreef ik geen open brief meer over Van den Bergs verhaal, maar over het verhaal dat ik er in mijn hoofd van had gemaakt. Want uit het VPRO-interview blijkt dat Van den Berg zijn stiefvader mocht, hij had er een band mee. In het interview zegt hij zelfs letterlijk: “Er was liefde tussen ons. Dat klinkt een beetje gek na alles wat we mee hebben gemaakt. Voor mij was hij heel lief. Hij was leuker voor mij dan mijn vader was geweest.” (tussen 9’30” en 10’10”)

Vervolgens vertelt de schrijver: “Toen wij weg waren, mijn moeder en mijn zus en ik -ik heb ook nog een zus die ik niet in het boek heb geschreven- hadden we een soort haatverbond tegen hem, met zijn drieën en dat hielden we ook vol. Maar in die periode heb ik ook van hem gehouden. Volgens mij zit die liefde tussen ons wel in dat boek.” (van 10’10” tot 10’30”)

Huh? Oeps!

In eerste instantie schrok ik, hoe kan dit? Meteen wist ik ook dat het waar was, het staat inderdaad in het boek. Alleen wilde dat er bij een eerste lezing bij mij niet in. Ik ging teveel van mijn eigen beleving en ervaring uit en herinterpreteerde daarmee wat Van den Berg had geschreven.

Sinds gistermiddag ben ik hierover aan het denken, voorbeelden uit mijn eigen omgeving komen voorbij. Ja, zoals Van den Berg het beschrijft kan het inderdaad werken. En door dat dubbele gevoel is het misschien nóg moeilijker  om hierover te schrijven. Want welke loyaliteit geef je de overhand en waarom? Of blijf je in het midden, emotioneel trouw aan beide personen? En hoe trouw blijf je daarmee aan jezelf? Het is een vorm van koorddansen.

Voldoende stof tot nadenken, lijkt me zo. De komende tijd zal ik hier nog wel even mee bezig zijn.

Maar dat ik voortaan beter op wil letten hoe ik een verhaal op me in laat werken en dat ik me er meer bewust van wil zijn wat mijn eigen interpretatie is, is een ding dat zeker is.